- Kunst & design
We kunnen deze zomer misschien niet op vakantie gaan naar Zweden, maar dat betekent niet dat we het land niet in de kijker mogen zetten. In de wintereditie 2019 van Imagicasa magazine publiceerden we een uitgebreid artikel over enkele Zweedse topontwerpers uit de 20ste eeuw. Nu delen we graag drie weken op rij hun designs die nog steeds uiterst inspirerend zijn (deel 3/3).
Vintage was namelijk ooit gewoon modern design dat door deze namen voor het eerst geïntroduceerd werd in de jaren 30, 40 of 50. Of het nu gaat om echte vintage stukken, een heruitgave van iconische ontwerpen of 21ste-eeuws meubilair met een duidelijke knipoog naar het verleden, je kan er niet naast kijken. Misschien heb jij onbewust ook zo’n prachtige stoel, tafel of sofa in huis zonder de geschiedenis ervan te kennen. Daarom laat Imagicasa je graag kennismaken met enkele 20ste-eeuwse Zweedse designers die een grote invloed hebben op de interieurs van vandaag (lees ook deel 1 en deel 2 voor meer informatie over enkele andere topontwerpers). 
Carl-Axel Acking (1910-2001)
Net als heel wat anderen in dit overzicht was ook Carl-Axel Acking zowel meubelontwerper als architect. In beide functies heeft hij belangrijke bijdragen geleverd aan de designwereld en hij waagde zich zelfs aan het ontwerpen van textiel en verlichting. Het begon met zijn studies aan Konstfack en de Kungliga Technische Hogeschool. Ondertussen assisteerde hij trouwens Gunnar Asplund bij het ontwerpen van het stadhuis van Göteborg. In 1939 richtte hij uiteindelijk zijn eigen architectenbureau op samen met Sven Hesselgren.
De ‘Tokyo’-stoel is hét toonbeeld van Scandinavisch modernisme
In de jaren 40 en 50 maakte Acking ook naam als ontwerper van zitmeubels en kasten in opdracht van gerenommeerde bedrijven als Nordiska Kompaniet. Zijn bekendste creaties zijn de ‘Anette’-kaptafel, ‘Trienna’-stoel – vernoemd naar de Triënale van Milaan – en de ‘Tokyo’-stoel. Die laatste ontwierp Acking voor de Zweedse ambassade in Japan. Met zijn elegante, organische vorm, schijnbaar zwevend zitvlak en gemaakt uit hout is de stoel hét toonbeeld van Scandinavisch modernisme. In 1952 won Carl-Axel Acking zelfs de Lunning Prize als belangrijke vertegenwoordiger van Scandinavisch design op nationaal en internationaal vlak. Zijn ontwerpen zijn nog steeds in heel wat musea te vinden en gaan nog geregeld onder de hamer bij veilingen van vintage designmeubilair.
Daarnaast zijn er ook nog heel wat bouwwerken van Acking overgebleven. Als architect ontwierp hij zowel residentiële als publieke projecten. De bekendste zijn de Siriskapel in het stadje Torsby, het Hässelby Familiehotel in Stockholm, de Birgittakerk in Skön en het Skånskabankgebouw in Malmö. Het hoogtepunt in zijn carrière was misschien wel het ontwerpen van een van de drie H55-paviljoenen die door Acking en twee andere architecten gebouwd werden in het kader van de internationale tentoonstelling die in 1955 in Helsingborg plaatsvond. Acking was ook een gerespecteerd professor aan verschillende scholen en universiteiten in Zweden en was aangesloten bij meerdere architectuurverenigingen. 
Yngve Ekström (1913-1988)
Yngve Ekström kwam al op zeer jonge leeftijd in de wereld van meubeldesign terecht. Zijn vader stierf toen Ekström nog maar drie jaar oud was, maar gaf wel zijn passie voor ontwerpen en houtbewerking door aan de volgende generatie. Ekström was slechts dertien jaar toen hij begon te werken bij de oudste stoelenfabrikant van Zweden, Hagafors Stolfabrik, waar hij een groot scala aan vaardigheden kon ontwikkelen. Op zijn achttiende begon de getalenteerde Zweed stappen te ondernemen richting een professionele carrière als ontwerper. Hij volgde lessen in tekenen, schilderen, beeldhouwen en was een frequente bezoeker van het Röhsska Museet, een museum voor de decoratieve en toegepaste kunsten in Göteborg.
Tijdloze meubels binnen de moderne idealen van eenvoud en functionaliteit
In 1945 richtte Yngve Ekström samen met zijn broer Jerker en hun goede vriend Sven Bertil Sjöqvist ESE-Möbler op. Na het vertrek van Sjöqvist enkele jaren later veranderde de naam in Swedese. Het doel van het bedrijf – dat na zeventig jaar trouwens nog steeds bestaat en onder de nieuwe eigenaars de oorspronkelijke filosofie trouw blijft – was om tijdloze meubels te ontwerpen binnen de moderne idealen van eenvoud en functionaliteit. Een eerste ontwerp dat Swedese op de kaart zette, was de ‘Thema’-stoel uit 1953. Deze werd plat verpakt, wat transport makkelijker maakte, en moest door de koper zelf gemonteerd worden. Dit was nog enkele jaren voor Ikea met dit systeem wereldberoemd zou worden. Zelfs het iconische zeskantige inbussleuteltje dat bij elk meubelstuk meegegeven wordt, zou een idee geweest zijn van Jerker Ekström.
Yngve Ekström wordt vaak genoemd in het rijtje van andere Scandinavische grootheden wiens naam en creaties reeds tijdens hun leven al op een groot internationaal aanzien konden rekenen. Denk maar aan de Denen Arne Jacobsen en Poul Kjaerholm en de Fin Alvar Aalto. Het bekendste ontwerp van Ekström is de ‘Lamino’-stoel uit 1956. Lezers van het Zweedse magazine Sköna Hem verkozen het in 1999 zelfs tot ‘Zweeds Meubel van de eeuw’ en wij zien het ontwerp ook in de 21ste eeuw niet misstaan in ons eigen interieur. 
Hans-Agne Jakobsson (1919-2009)
Deze laatste ontwerper in onze lijst is de meest moderne en was vooral actief in de jaren 50 tot 70, wanneer de stijlstroming ‘Scandinavian Design’ zijn hoogtepunt bereikte. Jakobsson is tot vandaag het meest bekend voor zijn bijzondere verlichtingselementen. Hoewel de meer industrieel getinte muur- en plafondlampen en de hanglampen in gebogen fineer duidelijke creaties zijn van de jaren 60 en 70 ogen sommige ontwerpen verbazend hedendaags. Ook zijn – soms zeer kleurrijke – lampen met franjes stralen een retro-vibe uit, maar staan tegelijkertijd niet mis in een luxueus, 21ste-eeuws modern interieur.
Voorliefde voor vloeiende ontwerpen en elegante ornamenten
Hans-Agne Jakobsson legde zichzelf geen beperkingen op wat betreft materialen en vormen en hij werd ook geëerd voor zijn grote kennis van lichteffecten. Hij wist het zo te manipuleren dat het licht veel zachter en niet verblindend was. De organische stijl van zijn creaties is niet alleen het resultaat van Jakobssons voorliefde voor vloeiende ontwerpen en elegante ornamenten, maar was ook geïnspireerd op het werk van de Deen Poul Hennigsen en de Fin Alvar Aalto.
Voor zijn carrière als designer werkte Jakobsson, die in Göteborg had gestudeerd en daar een diploma in de architectuur behaalde, bij General Motors als industrieel ontwerper. Later kon hij ook nog aan de slag als assistent van Carl Malmsten en de Fin Werner West (1890-1959). In 1951 richtte de Zweed in het zuidelijke stadje Markaryd dan toch zijn eigen meubelbedrijf op met de naam Hans-Agne Jakobsson AB – ook simpelweg AB Markaryd genoemd. Op vijftig jaar tijd zou dit bedrijf meer dan twee duizend lampen ontwerpen. Een daarvan, genoemd de ‘Laminated Pine Pendant’, werd een internationaal succes en een gelijkaardig model werd zelfs door meubelgigant Ikea opgepikt waardoor hij letterlijk over heel de wereld verkocht werd. 
Header Image: Carl-Axel Acking, Fauteuil © Pamono.eu